تصنیف قدیمی «دوش دوش» که با نام «مه‌لقا» نیز شناخته می‌شود، یکی از آثار به‌جامانده و منتسب به مرحوم علی اکبر شیدا است. گفته می‌شود شیدا در اواخر عمر خود عاشق دختری یهودی به نام «مارثیا» می‌شود که تصنیف دوش دوش را برای او سروده و اجرا کرده است. اولین اجرای ضبط شده از این آهنگ با صدای «مرضیه» منتشر شده است. بعد از آن خواننده‌های مطرح و صاحب‌نامی همچون استاد محمدرضا شجریان، همایون شجریان، علیرضا قربانی، علی قمصری، وحید تاج و مهسا وحدت، اجراهای متفاوتی از این ترانه را ارائه کرده‌اند. در ادامه بازخوانی‌های مختلف ترانه دوش دوش (مه‌لقا) را دانلود کرده و با هم می‌شنویم.
تصنیف «دوش دوش» را اولین‌بار چه خواننده‌ای اجرا کرده است؟
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، این ترانه از ساخته‌های مرحوم علی‌اکبر شیداست؛ اما ازآنجایی‌که امکان ضبط و ثبت این آهنگ در زمان حیات مرحوم شیدا فراهم نبوده است، هیچ نسخه‌‌ای از اجرای تصنیف «دوش دوش» با صدای شیدا در دسترس نیست. اولین‌بار بانو «مرضیه» تصنیف دوش دوش یا همان «مه‌لقا» را اجرا و ضبط کرد. اجرای بانو مرضیه که بر روی صفحه‌های گرامافون منتشر شده بود، اولین نسخهٔ رسمی و به‌جامانده از تصنیف و ترانهٔ «مه‌لقا» است.
داستان تصنیف دوش دوش یا همان مه لقا
پیش‌ازاین و در مطلب مربوط به معرفی ترانه جاودانه «امشب شب مهتابه» به معرفی کامل مرحوم «علی‌اکبر شیدا» و فعالیت‌های او پرداخته‌ایم. این بار در معرفی یکی دیگر از آثار به‌جامانده از علی‌اکبر شیدا، به روایت بخشی از زندگی او و دلیل ماندگاری تصنیف دوش دوش یا همان مه‌لقا خواهیم پرداخت.
در روایت‌ها این‌طور بیان شده که مرحوم علی اکبر شیدا در اواخر عمر خود عاشق دختر یهودی رقصنده‌ای می‌شود و در بیان احساس خود نسبت به معشوقه‌اش و در وصف او اشعاری را می‌سراید. یکی از اشعار و آهنگ‌هایی که گفته می‌شود در وصف «مارثیا» دختر یهودی سروده و ساخته است، تصنیف «دوش دوش» است. اما داستان دیگری که دلیل ماندگاری این ترانه شده است، پیوندی است که این ترانه با مرضیه دارد. بر اساس برخی از روایت‌ها نقل شده از افرادی که در دورهٔ حیات مرحوم شیدا توانسته بودند آن دختر را ببینند، مرضیه شباهت ظاهری فراوانی با آن دختر داشته است. گفته می‌شود که «خدیجه اشرف‌السادات مرتضایی» خوانندهٔ زن ایرانی، نام هنری «مرضیه» را بر اساس شباهت و روایت‌های به‌جای‌مانده از رقصندهٔ یهودی که «مارثیا» نام داشته است برای خود برمی‌گزیند.
مرحوم علی‌اکبر شیدا که از بزرگ‌ترین آهنگ‌سازان تاریخ موسیقی ایرانی است، اشعار فراوانی را در وصف مارثیا سروده است. به نظر میرسد باتوجه‌به متن این ترانه و آوردن اسم «شهر ری» در تصنیف دوش دوش، سرودن این ترانه متعلق به زمانی است که مرحوم شیدا در تهران اقامت داشته است. یکی دیگر از معروف‌ترین سروده‌های مرحوم شیدا در وصف معشوقهٔ خود بدین شرح است:
در خم زلف تو از اهل جنون شد دل من
واندر آن سلسله، عمری است که خون شد دل من
در ازل با سر زلف تو چه پیوندی داشت
که پریشان شد و از خویش برون شد دل من
در ادامه بازخوانی‌های مختلف تصنیف (آهنگ) دوش دوش که به نام مه‌لقا نیز شناخته می‌شود را دانلود کرده و با هم می‌شنویم.
دانلود تصنیف یا آهنگ دوش دوش ( مه لقا ) با صدای محمدرضا شجریان
دانلود تصنیف یا آهنگ دوش دوش ( مه لقا ) با صدای مرضیه
دانلود تصنیف یا آهنگ دوش دوش ( مه لقا ) با صدای محمدرضا شجریان و همایون شجریان
دانلود تصنیف یا آهنگ دوش دوش ( مه لقا ) با صدای علیرضا قربانی
دانلود تصنیف یا آهنگ دوش دوش ( مه لقا ) با صدای مهسا وحدت
دانلود تصنیف مه لقا با صدای با صدای هاله سیفی زاده و علی قمصری
دانلود تصنیف مه لقا با صدای سولماز بدری
دانلود تصنیف دوش دوش با صدای وحید تاج
دانلود تصنیف مه لقا با صدای غزل شاکری
متن ترانه تصنیف دوش دوش ( مه لقا )
دوش دوش دوش که آن مه‌لقا
خوش‌ادا، باصفا، باوفا
از برم آمد و بنشست
خدا برده دین و دلم از دست
باز باز باز مرا سوی خود
می‌کشد، می‌برد، می‌زند
با دو چشم با دو چشم مست
خدا ابرویش ابرویش پیوست
آتش اندر دلم بر زد جانم ای دل
زان رخ همچو آذر زد جانم ای دل
سوخت همه خرمنم یکسره جان و تنم
کشته عشقت منم، ای صنم، بد مکن
بیش از این ظلم بی‌حد مکن
جانم بیش از این ظلم بی‌حد مکن
دوش دوش دوش که آن گرد گرد گنبد مینا
آبله‌گون شد دو چشم من ز ثریا
تند تند تند و غضبناک سخت و سرکش و توسن
از در مجلس درآمد آن بت رعنا
روی سپیدش برابر مه گردون
موی سیاهش پسر غم شب یلدا
لعبت شیرین ترش‌رو گر که ننشیند
مدعیانش طمع برند که حلوا
- ” گریه کن ” ترانه جاودانه
- “هنوزم چشمای تو” (دیگه دیره) ترانه جاودانه
- ” موی سپید ” ترانه جاودانه
- “سنگ خارا” ترانه‌ی جاودانه
- “مرغ شب” ترانه جاودانه
- ” شد خزان ” ترانه‌ی جاودانه
- ” لبخند ” ترانه‌ی جاودانه
- “ساری گلین” (دامن کشان) ترانه‌ی جاودانه
- ” راز دل ” ترانه‌ی جاودانه
- “جان مریم” ترانه‌ی جاودانه
- “بهار دلکش” ترانه جاودانه
- “گل سنگ” ترانه‌ی جاودانه
- “مرا ببوس” ترانه‌ی جاودانه
- “الله مزار” ترانه‌ی جاودانه
- “نوایی” ترانه‌ی جاودانه
- “به سوی تو” ترانه‌ی جاودانه
- “الهه ناز” ترانه‌ی جاودانه
- سلطان قلب‌ها” ترانه جاودانه
- “مرغ سحر” ترانه‌ی جاودانه
- ” امشب شب مهتابه” ترانه‌ی جاودانه
- ” غوغای ستارگان” ترانه‌ی جاودانه
- “الهه ناز” ترانه‌ی جاودانه
- “رسوای زمانه” ترانه‌ی جاودانه
- “بهار دلنشین” ترانه‌ی جاودانه
- ” گنجشکک اشی مشی” ترانه‌ی جاودانه
- ” گلنار” ترانه جاودانه
- ” تو ای پری کجایی؟ ” ترانه‌ی جاودانه
- ” گل پامچال ” ترانه جاودانه
- ” بیداد زمان ” ترانه‌ی جاودانه
آهنگ معروف دوش دوش یا «مه لقا» نیزاز ساخته‌های به‌جا مانده از مرحوم «علی اکبر شیدا» است؛ اما اولین نسخه‌ی ضبط شده و به جا مانده روی صفحات گرامافون، با صدای «مرضیه» منتشر شده است.
مرحوم «علی اکبر شیدا» در اواخر عمر خود عاشق دختری یهودی به نام «مارثیا» می‌شود. گفته‌اند تصنیف دوش دوش را مرحوم شیدا برای او سروده و اجرا کرده است.
خواننده‌های صاحب‌نام و سرشناس فراوانی تصنیف «دوش دوش» را بازخوانی کرده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اجرای استاد محمدرضا شجریان، همایون شجریان، علیرضا قربانی، مهسا وحدت و … اشاره کرد.
دوست عزیز
عکسی که برای علی اکبر شیدا بارگذاری کردید درواقع مربوط میشه به( میرزا عباس خان شیدا دهکردی) شاعر و مدیر مسئول روزنامه شیدا در اواخر دوره قاجاریه.
و این شیدا با علی اکبر شیدا فرق می کنه. لطفا عکس را عوض کنید. از علی اکبر شیدا عکسی در حال کشیدن قلیان باقی مونده. اون عکس شیدا آهنگسازه و این عکس شیدا شاعر.
سلام. ممنون از حسن توجه شما تصویر اصلاح شد.