آهنگ معروف «گل پامچال» در اصل یک ترانهٔ گیلکی است که «سید جعفر مهرداد» آن را سروده است. جالب است بدانید شاعر ترانهٔ محبوب «گل پامچال» یک دبیر فیزیک است؛ البته نه یک دبیر معمولی! سید جعفر مهرداد یکی از نفراتی است که برخی از مباحث کتاب‌های درسی نظام قدیم ما از جمله «مکانیک دبیرستان» را تألیف کرده است. آهنگ «گل پامچال» را اولین‌بار یکی از دانش‌آموزان «دبیرستان شاهپور» شهر رشت، در جشن «حزب ایران» اجرا کرده است. چند ماه بعد، در جشنی که به مناسبت «تأیید ملی‌شدن نفت» در سراسر کشور از طرف مجلس شورا و سنا در آستانه نوروز ۱۳۳۰ برگزار شده بود، این ترانه بار دیگر اجرا شد و این بار توجه بسیاری را به خود جلب کرد. در ادامه تاریخچه و سرگذشت آهنگ فولکلوریک «گل پامچال» را مرور می‌کنیم و بازخوانی‌های مختلف این ترانه را با هم می‌شنویم.
«گل پامچال» در واقع همان ملودی «تصنیف جنگل» است. این ملودی از زمان‌های دور، در بین گیلکی زبان‌ها محبوبیت زیادی داشته است. تصنیف جنگل، زمانی شادی‌بخش محافل کوچک و گوشه‌نشینی‌های روستاییان شمال ایران بوده و گاهی لالایی شبانهٔ مادران گیلکی که با زمزمهٔ آن، بچه‌ها را در گهواره به خواب بدرقه می‌کردند. «سید جعفر مهرداد» انگیزه‌اش برای سرودن ترانهٔ «گل پامچال» را زنده نگاه‌داشتن این تصنیف فراموش شده عنوان کرده است. دست‌برقضا، این بار بخت با شاعر یار بوده و سرنوشتِ این ترانه به شکلی رقم می‌خورد که حالا پس از گذشت نزدیک به 70 سال از زمان سروده شدن این ترانه، «گل پامچال» همچنان ترانه‌ای است که به گوش همه‌ی ما آشناست.
اولین نسخهٔ ضبط‌شدهٔ آهنگ «گل پامچال» در سال 1355 و توسط «عزب روح بخش» اجرا شده است. «گل پامچال» با اجرای روح‌بخش، یکی از آهنگ‌های کالکشن انتخابی در نوار کاست‌هایی بود که به مناسبت هفمین سال تاسیس «رادیو ملی» توزیع شده بود. نکتهٔ جالب توجه اینکه اسم ترانه‌سرا، روی این نوارها به اشتباه به نام «ایرج دهقان» ثبت شده بود! بعد از اجرای ترانهٔ «گل پامچال»، روح بخش چند بیتی از ترانهٔ دیگری از ایرج دهقان را می‌خواند و پخش کننده به اشتباه گمان می‌کند که گل پامچال را هم دهقان سروده است؛ اما کمی بعد می‌فهمد که واقعیت چیز دیگری است.
فکرش را بکنید. یک روز سر جلسهٔ امتحان درس مکانیک، در یکی از دبیرستان‌های شهر رشت، وقتی که بچه‌ها مشغول سروکله زدن با فرمول‌های قوانین نیوتن بودند؛ مهرداد (معلم فیزیک) در خیالات خود به کودکی‌هایش سفر می‌کند. بعد پنجرهٔ کلاس را باز می‌کند و همراه با هوای مه‌آلود شهر، صدای آوازی دلنشین از جایی دور به گوشش می‌رسد. صدایی که انگار از دل خاطراتش بیرون آمده. همان جا زیر لب ترانه‌ای را زمزمه می‌کند و بعد قلم و کاغذ را برداشته و آن را می‌نویسد. بعد از مدتی یکی از شاگردهای کلاس که احتمالاً تک‌خوان گروه سرود مدرسهٔ شاهپور بوده، همین ترانه را در جشن کوچکی اجرا می‌کند. «اسماعیل گلشنی» این ترانه را می‌شنود و تصمیم می‌گیرد، ترانه را به رادیو ببرد.
آهنگ «گل پامچال» آن‌قدر در بین مردم به محبوبیت رسید که در این سال‌ها، توسط خوانندگان و موزیسین‌های معتبری، بارها بازخوانی و اجرا شده است. از جمله خوانندگانی که «گل پامچال» را بازخوانی کرده‌اند، می‌توان به «پری زنگنه»، «بیژن بیژنی»، «دریا دادور»، «شکیلا» و «گروه رستاک» اشاره کرد. آهنگ‌سازان و نوازندگان مطرح ایرانی نیز، ملودی «گل پامچال» را با اشکال مختلفی تنظیم کرده که از شاخص‌ترین آن‌ها، می‌توان از «احمد پژمان»، «فریبرز لاچینی» و «بیژن کامکار» نام برد. در ادامهٔ این مطلب به معرفی مختصری از «عزت روح بخش» می‌پردازیم و بازخوانی‌های مختلف آهنگ «گل پامچال» را با هم می‌شنویم.
معرفی «عزت روح بخش» خالق آهنگ «گل پامچال»
«عزت روح بخش» در سال 1287 در شهر آشتیان چشم به جهان گشود. او در شانزده‌سالگی با بازی در اپرای «دخترک بت‌پرست» و سپس بازی در نمایش «خسرو و شیرین» پا به عرصهٔ هنر گذاشت. روح بخش، به‌صورت مقدماتی آواز و آشنایی با دستگاه‌های موسیقی سنتی ایران را نزد «علی خان نایب‌السلطنه» آموخت. در سال 1319 توسط «حسین تهرانی» به رادیو رفت و هم‌زمان، آموزش آواز و موسیقی ایرانی را به‌صورت جدی‌تر نزد اساتیدی چون «ابوالحسن صبا»، «علی‌اکبر شهنازی» و «سلیمان روح‌افزا» دنبال کرد.
عزت روح‌بخش با همکاری «مجید وفادار» در بغداد صفحه‌های متعددی را ضبط کرد که از بین آن‌ها، آثار بسیار محدودی از او در دسترس است. روح‌بخش علی‌رغم فعالیت گستردهٔ خود، کمتر علاقه‌مند به پخش آثار خود بود و بیشتر برای آرشیو شخصی خودش آثارش را ضبط می‌کرد. عزت روح‌بخش در سال 1368 دار فانی را وداع گفت و پیکر او را در امامزاده طاهر شهر کرج به خاک سپردند.
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای عزت روح بخش
دانلود آهنگ گل پامچال به زبان گیلکی
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای پری زنگنه
دانلود آهنگ گلِ پامچال با صدای شعله
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای بیژن بیژنی
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای اکرم بنایی
دانلود آهنگ گلِ پامچال با صدای سهیلا نهاور
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای شکیلا
دانلود آهنگ گلِ پامچال با صدای امیر حسین افتخاری
دانلود آهنگ گل پامچال با اجرای گروه رستاک
دانلود آهنگ گیلکی گل پامچال با صدای ناصر مسعودی
دانلود آهنگ گلِ پامچال با صدای نسیم صبا
دانلود آهنگ گلِ پامچال با صدای الناز عابدینی
دانلود آهنگ گلِ پامچال با اجرای گیتار و صدای فریاد ( نیما ریوند )
دانلود آهنگ گلِ بامچال با اجرای گروه آدمک
دانلود آهنگ گلِ پامچال با صدای زهره جویا
دانلود آهنگ گلِ پامچال با اجرای فریبرز لاچینی
دانلود آهنگ گل پامچال با اجرای بیژن کامکار
دانلود آهنگ گلِ پامچال با اجرای هومن تبریزی
دانلود ورژن الکترونیک گل پامچال با اجرای مارتین شعمانپور
دانلود آهنگ گل پامچال با اجرای احمد پژمان
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای پیانو
دانلود آهنگ گل پامچال با صدای ویالون
متن اصلی ترانهٔ گل پامچال به زبان گیلکی
گل پامچال، گل پامچال
بیرون بیا، بیرون بیا
فصل بهارا، فصل بهارا
شکوفان، شکوفان
غنچه واکوده، غنچه واکوده
بلبل سرِ دارا، بلبل سرِ دارا
عزیز فصل بهارا،
تی چُمان گوشه دارا،
تره خال مزه دارا، الان موقع کارا
ویریز کاول اوسانیم،
دانه واشانیم،
امی تومبجارا
۲
ماتاب شبان، ماتاب شبان،
آیما آیم، آیما آیم،
آیم تی کوتی‌ور، آیم تی کوتی‌ور
تره قربان، تره قربان،
تی چًما حیران، تی چما حیران،
تی بلا بمی‌سر، تی بلا بمی‌سر،
بشم قربان دلبر، بلاگردان دلبر،
می هم‌پیمان دلبر،
می عزیز جان یارا
ویریز کاول اوسانیم،
دانه واشانیم،
امی تومبجارا
۳
آفتاب گله ، آفتاب گله ،
بیرون بامو ،بیرون بامو،
ده ویری ویری کًر، ده ویری ویری کر،
جه خروسان ، جه خروسان،
می آرام جان، می آرام جان،
گردم تی خانه دور، گردم تی خانه دور،
تی زلفان بنفشه مانا،
بره می تاب و قرارا
ویریز کاول اوسانیم،
دانه واشانیم،
امی تومبجارا
برگردان فارسی متن ترانهٔ گل پامچال
گل پامچال، گل پامچال،
بیرون بیا، بیرون بیا،
فصل بهاره، عزیز موقع کاره/
شکوفانه، شکوفانه،
غنچه وا شده، غنچه وا شده،
بلبل سر داره، عزیز موقع کاره/
بیا بریم نغمه بخوانیم، دانه بنشانیم، موقع کاره/
بیا بریم نغمه بخوانیم، دانه بنشانیم، فصل بهاره/
شب مهتاب، شب مهتاب، آیم و آیم، آیم و آیم،
ای جان دلبر، عزیزم ای جان دلبر/
به قربونت، به قربونت، چشم حیرونت، چشم حیرونت،
نازنین دلبر، عزیزم ای جان دلبر/
بیا بریم نغمه بخوانیم، دانه بنشانیم، موقع کاره/
بیا بریم نغمه بخوانیم، دانه بنشانیم، فصل بهاره/
با سلام ؛ 😎
متن ترانه رو نتونستم بخونم ؛ نمیدونم به چه زبونیه ؟
البته فکر کنم اگه از چپ بخونیمش یه چیزی از توش در بیاد/😏😀!!؟
# باتشکر/ 🙋♂️