چه سازی یاد بگیریم معرفی بهترین سازهای ایرانی و خارجی برای شروع یادگیری موسیقی

بی‌شک بسیاری از ما با شنیدن صدای ساز‌های مختلف موسیقی، رویای نواختن آن را با خود مرور می‌کنیم. یادگیری موسیقی از با ارزش‌ترین فعالیت‌هایی است که شخصی بتواند در طول زندگی انجام دهد. فریدریش نیچه اندیشمند بزرگ می‌گوید: «زندگی بدون موسیقی اشتباهی بیش نیست». اما چه سازی یاد بگیرم. برای ورود به دنیای موسیقی، چگونه ساز موسیقی انتخاب کنیم؟

پاسخ این سوالات نیازمند کمی اطلاعات درباره انواع سازها و هم‌چنین میزان انگیزه و علاقه هنرجو است. نکته خوب این است که انتخاب‌های متعددی برای یادگیری موسیقی پیش رو دارید. انواع سازها در ایران یافت می‌شود . اساتید برجسته بسیاری این سازها را آموزش می‌دهند. پس برای آشنایی با انواع سازها و انتخاب بهترین ساز برای یادگیری با ما همراه شوید.

مطالبی که در این مقاله خواهید خواند:

• بخش اول: سازهای غربی مناسب یادگیری
• بخش دوم: معرفی بهترین سازهای ایرانی

در این مطلب سعی داریم نگاهی به انواع سازهای ایرانی و غربی داشته باشیم. اگرچه هزاران ساز مختلف در سراسر جهان وجود دارد. اما تمرکز ما بر محبوب‌ترین، ساده‌ترین و متداول‌ترین انواع ساز‌ها در ایران است. هم‎چنین تاثیر هریک از این سازها بر شخصیت نوازنده به اختصار بررسی شده است. با ما همراه باشید.

چه سازی یاد بگیرم؛ بخش اول: سازهای غربی

در بخش اول از این مطلب به معرفی بهترین سازهای موسیقی غربی خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است همه این سازها در ایران موجود است. هم‌چنین آموزشگاه‌های موسیقی و اساتید بسیاری به آموزش آن می‌پردازند. پس با دقت درباره انواع این سازها مطالعه کنید تا بتوانید ساز مناسب خود برای یاد گرفتن را انتخاب کنید. در بخش دوم به معرفی برترین سازهای ایرانی خواهیم پرداخت.

1- کیبورد (Keyboard)

کیبورد یا پیانو الکترونیکی، سازهای بسیار انعطاف‌پذیر و بدون دردسری هستند. این صفحه کلیدهای الکترونیکی، قادر به ایجاد طیف گسترده‌ای از صداها و آهنگ‌ها به همراه امکانات جانبی هستند. هم‎چنین کیبورد به دلیل سادگی یادگیری، در بین کودکان کم سن و سال نیز محبوب است.

تفاوت اصلی بین کیبورد و پیانو در این است که صدا در کیبورد به صورت الکترونیکی تولید می‌شود و البته قابل حمل نیز است.

این ساز معمولاً برای کاربران خانگی، مبتدیان و سایر کاربران غیر حرفه‌ای طراحی شده است. یادگیری نواختن کیبورد مزایای مشابه یادگیری نواختن پیانو را دارد.  هم‌چنین مهارت‌های تمرکز، حافظه و مهارت های حرکتی را تقویت می‌کند.

2- پیانو (Piano)

پیانو را برخی مادر سازها می‌نامند. پیانوهای مدرن دارای 36 کلید سیاه و 52 سفید است که در کل 88 کلید ساخته شده است. پیانو برای اولین بار در حدود سال 1700 میلادی اختراع شد و برای بسیاری از انواع موسیقی از جمله کلاسیک، جاز، سنتی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نوازندگی پیانو منبع خوبی برای تسکین استرس است و فرصت‌های کافی برای تقویت عزت نفس را فراهم می‌کند.

نواختن پیانو جدای از موسیقی، تمرینی برای افزایش مهارت‌های فیزیکی و ذهنی محسوب می‌شود. این ساز تمرکز، پشتکار و بیان عاطفی افراد را توسعه می‌دهد. هم‌چنین بسیار آرامش‌بخش و جذاب برای یادگیری است.

3- فلوت ریکوردر (Recorder)

فلوت ریکوردر اولین ساز بادی مناسب برای شروع است. این ساز بیشتر برای یادگیری ساده و ارزان موسیقی غربی مورد استفاده است. جالب است بدانید تولید فلوت ریکوردها قرن‌ها متوقف شده بود و از قرن 20 مجددا آغاز شد. برای مبتدیان، این نوع فلوت ابزاری بسیار کارآمد برای شروع است. یک مزیت رایج دیگر آن عدم نیاز به یک مربی حرفه‌ای برای یادگیری تکنیک‌های پیچیده است.

4- گیتار کلاسیک ( Classical Guitar)

گیتار کلاسیک یک ساز با تعداد استاندارد 6 سیم است. یادگیری نواختن گیتار برای داشتن اعتماد به نفس و رشد اجتماعی بسیار عالی است. با یادگیری این ساز می‌توانید تمرکز، حافظه و احساسات خود را تقویت کنید. گیتار به دلیل قابلیت اجرای انواع آهنگ‌های پاپ در بین جوانان بسیار محبوب است. با یادگیری گیتار می‌توانید در بین دوستان و اقوام خود بدرخشید.

5- درام (Drum set)

درام‌ها از خانواده سازهای کوبه‌ای هستند و قدیمی‌ترین شکل سازها هستند که در اشکال و اندازه‌های متنوعی وجود دارند. آن‌ها با استفاده از ابزارهای مختلف نظیر چوب‌های مخصوص یا دست نواخته می‌شوند. برخی از درام‌ها قابل تنظیم هستند در حالی که برخی دیگر قابل تنظیم نیستند. انواع طبل‌ها با ایجاد لرزش صدا ایجاد می‌کنند. هم‌چنین با ترکیب سنج‌های فلزی صداهای مختلفی از این ساز قابل تولید است.

نواختن درام می تواند نا امیدی و استرس را تسکین دهد.

یادگیری این ساز شما را به چالش می‌کشد تا کارهای پیچیده را به قسمت‌های قابل کنترل مغز واگذار کنید. نکته یادگیری این ساز در مورد زمان‌بندی و هماهنگی است که نوازنده را مجبور می‌کند در لحظه کنونی باشد و تمرکز خود را به حداکثر برساند.

6- گیتار الکتریک (Electric Guitar)

گیتار برقی یک ساز رشته‌ای است. گیتار الکتریک معمولاً دارای 6 رشته است اما بعضی اوقات می تواند تا 12 رشته نیز داشته باشد. گیتارهای الکتریکی کمی راحت‌تر از گیتارهای آکوستیک نواخته می شوند. سیم‌های آن کمی سبک‌تر هستند. کاسه ساز کمی نازک‌تر است. طراحی ساده‌تر و نازک‌تر گیتار الکتریک باعث شده این ساز نسبت به گیتار آکوستیک برای مبتدیان راحت‌تر باشد.

7- ویولن (Violin)

ویولن یک ساز رشته‌ای است. به طور معمول، ویولن چهار رشته دارد و معمولاً با کشیدن کمانی روی رشته‌های آن اجرا می‌شود. ویولن‌ها آلات موسیقی مهمی در انواع مختلف ژانرهای موسیقی از جمله جاز، کانتری، راک و موسیقی پاپ هستند. برای موسیقی‌دانان مشتاق، یادگیری ویلن‌ نوازی در صدر بسیاری از لیست‌ها قرار دارد. از مزایای یادگیری این ساز بهبود هماهنگی، تمرکز و نظم و انضباط است.

8- گیتار بیس (Bass Guitar)

گیتار باس (یا گیتار بیس) یک ساز زهی است که از لحاظ ظاهری و ساختمانی به گیتار برقی شبیه است اما دارای گردن و مقیاس طولانی‌تر و چهار تا شش رشته است. اگر از توانایی‌های موسیقی خود مطمئن نیستید، گیتار باس ابزار مناسبی برای شروع کار است. با یک گیتار معمولی، نوازندگان اغلب مجبورند آکورد (گرفتن چند نت به صورت همزمان) طولانی را حفظ کنند. با این حال، در گیتار باس، می توانید آهنگ‌های بیشتری را فقط با نت‌های تکی اجرا کنید. این باعث می شود نوازندگان مبتدی راحت‌تر باشند.

یکی از مزایای یادگیری گیتار باس، امکان هم‌نوازی با اغلب گروه‌های موسیقی است. این ساز به نوعی می‌تواند مکمل بسیاری از گروه‌ها باشد و جذابیت صدای خروجی گروه را به شکل خوبی افزایش دهد.

نوازنده گیتار باس حرفه‌ای اصولا راحت‌تر جذب گروه‌های موسیقی می‌شوند.

نواختن گیتار باس یا هر ساز موسیقی دیگری نوعی لذت خاص را ایجاد می‌کند که زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موضوع برای زندگی اجتماعی، زندگی شخصی، سلامتی، توانایی ذهنی و سایر بخش‌های زندگی شما مفید است.

9- ساکسیفون (Saxophone)

ساکسیفون ارتباط نزدیکی با ساز کلارینت دارد. به طور معمول از فلز برنج ساخته می‌شود و دقیقاً مانند کلارینت از طریق دمیدن هوا به داخل آن نواخته می‌شود. ساکسیفون که در سال 1840 توسط آدولف ساکس اختراع شد، بیشتر در موسیقی کلاسیک، راهپیمایی ها و گروه‌های نظامی و موسیقی جاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نواختن هر ساز موسیقی به شما امکان می‌دهد تا جنبه خلاقانه شصخیت خود را ابراز کنید.

ساکسیفون به دلیل داشتن طیف گسترده‌ای از پویایی و صدای انعطاف‌پذیر، برای این منظور مناسب است و به شما امکان می‌دهد احساسات زیادی را منتقل کنید.درمجموع 9 نوع مختلف ساکسفون وجود دارد. 4 نوع محبوب آن عبارتند از: سوپرانو، آلتو ، تنور و باریتون.

پخش موسیقی ساکسیفون مهارت شنیداری شما را بهبود می‌بخشد و می توانید تفاوت بین طیف‌های مختلف صداها را پیدا کنید. هم‌چنین، در شناسایی الگوهای منطقی که در ریاضیات و علوم وجود دارد، نقش دارد.

10- فلوت (Flute)

فلوت صدای خود را از جریان هوا در یک دهانه تولید می‌کند. هنگامی که نوازنده سوراخ‌های مختلف روی بدنه ساز را باز یا بسته می‌کند، صدا تغییر می‌کند. فلوت‌های مبتدی اغلب از برنج یا نیکل ساخته شده اند. در حالی که متخصصان از فلوت‌های نقره، طلا و حتی گاهی فلوت‌های پلاتین استفاده می کنند. فلوت‌های چوبی صدایی بم ایجاد می‌کنند در حالی که فلوت‌های نقره‌ای صدای تیزتر ایجاد می‌کنند.

یادگیری فلوت چقدر طول می‌کشد؟ یادگیری سازهای خانواده فلوت از سازهای رشته‌ای یا کیبورد آسان‌تر است. زیرا یادگیرنده می‌تواند پیشرفت بیشتری در آن‌ها داشته و در درس اول بتوانند سه نت را یاد بگیرند. این وسیله ساز همه کاره است و در گروه های موسیقی کلاسیک، جاز و مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد. پخش فلوت آرامش‌بخش است و هماهنگی و تمرکز را بهبود می‌بخشد.

11- ویولنسل (Cello)

ویولنسل یک ساز ارکستر زهی با صدای غنی و همه‌کاره است. ویولنسل، یکی از اعضای خانواده ویولن، با موسیقی کلاسیک اروپا ارتباط دارد. ویولن سل به طور معمول از چوب ساخته می‌شود.

یکی از جالب‌ترین چیزها در مورد ویولنسل این است که می‌تواند تبدیل به هر ساز رشته‌ای در ارکستر شود. صدای انعطاف‌پذیر آن می‌تواند کارایی بسیار بالایی داشته باشد.

روند یادگیری ویولن سل کار دشواری نیست.اما بدانید که یادگیری سازهای خانواده ویولن به صبر و ممارست بیشتری احتایج دارد. این کار نیاز به تمرکز، تمرین روزانه و معلم خوب دارد تا شما را در این راه راهنمایی کند.

آموزش موسیقی، به ویژه مواردی که شامل یادگیری سازهای زهی مانند ویولنسل است، نمونه‌ای عالی از یادگیری جامع است. یادگیری این ساز می‌تواند زندگی شما را به کلی متحول کند.

12- کلارینت (Clarinet)

کلارینت یک ساز بادی است. این ساز با استفاده از یک دهانه تک نی ساخته می‌شود و شکل استوانه‌ای دارد. کیفیت صدای آن می‌تواند تا حد زیادی بسته به نوازنده، نوع سبک موسیقی، ساز ، دهانه و نی متفاوت باشد. کلارینت ابزاری آسان برای یادگیری مبتدیان است.

13- ترومپت (Trumpet)

خانواده ترومپت شامل سازهایی است که از راه هوا صدا ایجاد می‌کند. دانستن اینکه چگونه و چه موقع دقیقاً مقدار مناسب هوا را درون لوله ایجاد کنید تا نت‌ها و لحن‌های مختلفی ایجاد شود، مهارت بالایی می‌خواهد. بهبود این نوع مهارت ها فقط از طریق آموزش صحیح و تمرین با یک مربی واجد شرایط بدست می آید.

از بعضی جهات، نواختن آن آسان است. از طرق دیگر می توان ادعا کرد که این سخت‌ترین سازها است. برخی از بالاترین و دشوارترین نت‌ها برای اجرا بر روی ترومپت، نیاز به فشار هوا فوق العاده‌ای در ریه‌ها دارد.

---

بخش دوم: سازهای ایرانی

اگر همچنان می‌خواهید بدانید چه سازی یاد بگیرم ، لازم است با سازهای ملی خود نیز آشنا شوید. موسیقی ایرانی دارای ریشه و تاریخ بسیار کهن و غنی است. ایرانیان از گذشته تا به امروز همواره در نوازندگی تبحر داشتند. سازهای ایرانی زیادی برای یادگرفتن وجود دارد. مزیت این سازها این است که به دلیل ماهیت ایرانی، اساتید برجسته و سطح اول در کشور برای آموزش وجود دارد. لذا شانس تبدیل شدن به یک نوازنده بسیار حرفه‌ای در سازهای ایرانی بالا است. در ادامه به معرفی برترین سازهای ایرانی مناسب برای یادگیری و اجرا خواهیم پرداخت.

14- نی

بشنو از نی چون حکایت می‌کند. این ساز، ساده‌ترین ساز ایرانی است. با ابعاد کوچک و قابلیت حمل آسان گزینه‌ای مناسب برای یادگیری مبتدیان است. صدای نی بسیار گوش‌نواز و دارای سوز خاصی است. این ساز از گیاه نی ساخته می‌شود. داخل آن خالی است و از طریق دمیدن صدا ایجاد می‌کند. برای نواختن نی باید دهانه آن را بین دو دندان قرار داد و به شکل خاصی در آن دمید. کاری شبیه به سوت زدن.

از برجسته‌ترین اساتید تاریخ موسیقی ایرانی در ساز نی می‌توان به استاد حسن کسایی، جمشید اندلیبی، حسن ناهید و… اشاره نمود. صدای این ساز به دلیل ویژگی پیوستگیمکمل خوبی برای سازهای زهی در گروه‌های موسیقی ایرانی است.

15- تار

یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین سازهای ایرانی است. تار از یک کاسه دوتکه تشکیل شده که روی آن با پوست پوشانده می‌شود. این ساز، صدایی رسا و دلنشین دارد. برای نواختن این ساز قطعه‌ای فلزی به نام مضراب استفاده می‌شود. تعداد سیم‌های تار 6 عدد است که به صورت دوتایی جفت شده‌اند. لذا در هنگام نواختن هر سیم در واقع دو سیم هم زمان نواخته می‌شود و علت صدای بلند و رسای تار نیز همین است.

تار سازی مناسب برای انواع گروه‌های موسیقی ایرانی و حتی تلفیق با موسیقی غربی است.

برای یادگیری این ساز اساتید و آموزشگاه‌های متعدد و برجسته‌ای در سطح کشور وجود دارد. از جمله بزرگترین اساتید تار ایران می‌توان به علی اکبر خان شهنازی، نورعلی برومند، درویش‌خان، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، هوشنگ ظریف و بسیاری نام‌های دیگر اشاره نمود.

16- تنبک

این ساز ضربی ایرانی بسیار محبوب است. تنبک یک بدنه چوبی پوشیده شده با پوست دارد.سازهای ضربی و کوبه‌ای در ترکیب با هر نوع ساز ملودیک دیگری کاربرد دارد. انواع ریتم‌ها و ترکیب‌ها با ضربه انگشتان دست بر روی پوست تنبک ایجاد می‌شود. علاوه بر این در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های به وجود آمده در تنبک‌نوازی شاهد تکنوازی‌های زیبا و ترکیب انواع سازهای کوبه‌ای با یکدیگر نیز هستیم.

17- تنبور

تنبور از جمله قدیمی‌ترین سازهای ایرانی و پایه خلق سازهای دیگری هم‌چون سه‌تار بوده‌است. این ساز ساز مقامی (موسیقی مقامی مربوط به فرهنگ‌های اقوام مختلف ایران زمین است) امروزه در حال محبوب شدن و قرارگیری در رده سازهای پرطرفدار ایرانی است.

موسیقی مقامی در استان‌های مختلف ایران وجود دارد و هریک بیانگر فرهنگ و تاریخ آن مناطق است. تنبور با انگشتان دست نواخته می‌شود. دارای 4 سیم است و کاسه بزرگتری نسبت به سه‌تار دارد. از جمله اساتید به نام ایرانی در ساز تنبور سید خلیل عالی نژاد، علی اکبر مرادی، کیخسرو پور ناظری ونورعلی الهی را می‌توان نام برد.

18- سه تار

سه تار سازی اصیل و دلنشین در موسیقی ایرانی است. یادگیری سه تار با آموزش قراردادن صحیح انگشتان دو دست و ایجاد صدای مناسب از ساز شروع می‌شود. سه تار سازی به مراتب شخصی‌تر از تار است. این ساز برای خلوت شخصی و ایجاد آرامش درونی در نوازنده بسیار مناسب است.

سه تار از 4 سیم تشکیل شده است. سیم چهارم سه تار برای زیباتر شدن صدای آن توسط مشتاق علی شاه افزوده شد. این ساز از یک کاسه کوچک و دسته‌ای برای گرفتن پرده‌های ساز که به تولید نت‌های مختلف منجر می‌شود تشکیل شده‌است.

سه تار سازی ریشه‌دار و اصیل است. از مهم‌ترین اساتید سه‌تارنوازی ایران می‌توان به درویش خان، ابوالحسن صبا، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، مسعود شعاری، سپیده مشکی و… اشاره کرد.

مقاله پیشنهادی: درویش‌ خان نوازنده‌ای که بعد از 100 سال شناخته شد

19- کمانچه

کمانچه یکی از سازهای موسیقی ایرانی است. این ساز علاوه بر شکم، دسته و سر، در انتهای پایینی ساز، پایه‌ای دارد که روی زمین یا زانوی نوازنده قرار می‌گیرد. نوعی از کمانچه معروف به کمانچه لری وجود دارد که پشت باز است و مردمان لر به آن «تال» می‌گویند.

نواختن کمانچه از دید کلی چیزی شبیه به ویلن است. به این معنی که برای نواختن آن از یک کمان یا آرشه استفاده می‌شود. صدای کمانچه بسیار دلنشین و جذاب است. این ساز برای هم‌نوازی با سازهای زهی مانند تار و سه تار قابلیت بسیار خوبی به نوازنده می‌دهد. از مشهورترین اساتید کمانچه ایرانی می‌توان به حسین اسماعیل زاده، علی اصغر بهاری، کیهان کلهر، اردشیر کامکار و سعید فرج پوری اشاره نمود.

20- دف

دف نوعی ساز کوبه‌ای ایرانی است. این ساز به شکل دایره بزرگ با رویه پوشتی است که از ضربه زدن به آن صدایی دلنشین به وجود می‌آید. پیشرفت در یادگیری موسیقی و کلیه رشته های هنری بتدریج و به آرامی انجام می شود و برای موفقیت و کسب مهارت، تمرین و ممارست لازم است.

پیشرفت هنرجویان در نواختن دف بستگی به میزان تمرین و استعداد آن‌ها دارد. معمولا تمرین روزانه و مداوم کارایی بیشتری دارد. از نوازندگان به نام دف در ایران می‌توان بیژن کامکار و مسعود حبیبی را نام برد. هژار زهاوی از نوزندگان بنام بین‌المللی است.

کلام آخر: چه سازی یاد بگیرم

پاسخ این سوال که چه سازی یاد بگیرم کاملا بستگی به شخص دارد. هرکدام از سازها چه ایرانی و چه غربی و یا سازهای دیگر، تاثیر چشم‌گیری بر شخصیت و عواطف شما دارد. در این مطلب به اختصار حالات هریک از سازها را برای شما معرفی نمودیم. به شخصیت خود و امکانات خود اعم از محل تمرین و امکان مراجعه به استاد توجه کنید. با در نظر گرفتن همه این شرایط ساز مورد نظر خود را انتخاب کرده و یادگیری موسیقی را آغاز نمایید. سوالات خود را در بخش نظرات از ما بپرسید.